In de winter wordt ons lijf een beetje op de proef gesteld, de kou en donkere dagen kunnen de gezondheid soms beïnvloeden. Daar merkt de ene meer van dan de ander. Maar hoe kunnen we ons wapenen tegen een winterdip?
Winterdips, tekort aan vitamine D, verkoudheid, gewichtstoename. En vergeet de griepepidemie niet, die jaarlijks een deel van de Nederlanders treft. Wie op Google zoekt naar informatie over onze gezondheid in de winter, komt heel wat obstakels tegen. En niet alleen dat, het wemelt ook van de tips om de winter zonder ziekte door te komen. Van extra vitamines slikken of chocolade eten tot sporten en daglicht zoeken.
Er zijn ongeveer 480.000 Nederlanders die aan het Seasonal Affective Disorder (SAD) lijden, de officiële benaming voor een winterdepressie. Nog eens 1,3 miljoen mensen hebben last van de winterdip en bijbehorende mildere klachten, blijkt uit cijfers van de Polikliniek Winterdepressie van het Universitair Medisch Centrum Groningen.
Bij het Voedingscentrum zijn ze er helder over. In de winter moet je gewoon gezond blijven eten, met de Schijf van Vijf als leidraad. Kortom: voldoende groente, fruit, volkoren graanproducten, bonen, olie en noten. En vergeet geen water te drinken. Dat beaamt ook voedingswetenschapper Liesbeth Smit. “Eigenlijk moet je dus gewoon blijven doen wat je alle seizoenen al doet. Gezond en gevarieerd eten.” Er zijn geen verschillende gezondheidsadviezen per seizoen, benadrukt Smit.
Vitamine D
Er is vaak veel aandacht voor vitamine D in het koude seizoen. Onze huid kan in Nederland van maart tot november zelf vitamine D maken door de invloed van zonlicht, legt de woordvoerder van het Voedingscentrum uit. Deze vitamine zit ook in eten, zoals in vette vis en in wat mindere mate in vlees en eieren. Ook wordt het toegevoegd aan halvarine, margarine en bak- en braadproducten.
Mensen die zich in de winter minder energiek of soms zelfs lamlendig of depressief voelen, wordt vaak verteld om vitamine D te slikken. Maar de meningen over de effectiviteit ervan verschillen, aldus de woordvoerder. “De Gezondheidsraad concludeerde in 2015 dat het effect van het gebruik van vitamine D op depressieve symptomen niet eenduidig is.” De onderzoeksresultaten wijzen dus niet allemaal dezelfde kant op.
Ook Smit ziet dat de focus vaak op de vitamine D ligt in verhalen over ‘de winter doorkomen’.
Maar alleen voor sommige groepen mensen wordt vitamine D geadviseerd. Naast jonge kinderen en zwangere vrouwen moeten vrouwen boven de 50, mannen boven de 70 en mensen met een donkere huid vitamine D slikken, aldus Smit. “Kom je niet elke dag met hoofd en handen onbedekt buiten, dan moet je ook het hele jaar door ook vitamine D slikken. Voor mensen met een ziekte of speciale levensstijl is dit soms het geval, maar de ‘normale Nederlander’ kan gewoon de hele winter teren op de vitamine D die is aangemaakt in de andere seizoenen.”
Zelf voorkomen
Een onderzoek van Radar onder 30.000 respondenten toonde eind 2017 aan dat een derde zegt last te hebben van de winterdip of zelfs -depressie. In veel gevallen gaat het om vermoeidheid, slaap nodig hebben, een verhoogde eetlust en (als gevolg) gewichtstoename. Die resultaten hebben nogal wat samenhang. Wie ervoor kiest om veel binnen te blijven en wat vaker de keukenkastjes open te trekken, zal een grotere kans hebben op een teleurstellend cijfer op de weegschaal.
Een deel van die respondenten zegt zelf te proberen om te voorkomen dat de winterblues vat op ze krijgt. Zo probeert ruim een kwart het huis wat gezelliger te maken, gaat 1 op de 5 wat vaker naar buiten overdag en proberen anderen meer te bewegen (14 procent) of het rustiger aan te doen (12 procent). Daarnaast wordt de gezelligheid van vrienden opgezocht. Ook de groep die wel een winterdip ervaart probeert dit gevoel te beïnvloeden door bovenstaande aanpassingen te doen. Een groot deel van deze groep (85 procent) probeert daarnaast meer te slapen.
Zonlicht
Wat vooral ook terugkomt in onderzoeken naar winterdips, is het effect van het lagere aantal zonuren. Periodes met zon geven ons over het algemeen een goed, gelukkig en prettig gevoel. Dat dit in de winter soms wat minder is, is dan ook geen verrassing. Mensen met een winterdepressie worden daarom soms doorverwezen voor een behandeling die voor velen effectief is gebleken: lichttherapie. Volgens de Polikliniek Winterdepressie is 70 tot 80 procent van hun klachten af na herhaalde sessies onder een daglichtlamp.
Ongeacht of de winter je gemoedstoestand nu wel of niet verandert, zijn er genoeg opties die mogelijk als een goed advies kunnen dienen, zo schrijven experts eensgezind. Haal wat vaker een frisse neus, eet gezond, zoek het daglicht op als zolang het er is en kijk vooral waar je behoefte aan hebt.