Het imago van de wijkverpleging is een probleem, en dat terwijl er de komende jaren sprake is van een groeiend tekort aan personeel. Daarom besloot NIVEL-onderzoeker Kim de Groot, zelf ook wijkverpleegkundige bij Thebe Wijkverpleging, haar vakgenoten te vragen wat het werk zo bijzonder maakt. Ze won er de Johanna Diepeveen-Speekenbrink Wetenschapsprijs 2017 mee.
Het saaie imago dat de wijkverpleging draagt is onterecht, laat De Groot met haar onderzoek onder 18 hbo- en 20 mbo-verpleegkundigen verspreid over het land zien. Ze hoopt door middel van deze positive boodschap met oplossingen te komen voor het groeiende tekort aan wijkverpleegkundigen. Een tegengeluid laten horen. De wijkverpleegkundigen die ze sprak zijn heel tevreden over hun werk om verschillende redenen.
Zo vinden haar vakgenoten vooral de autonomie in het werk erg fijn. “Er komt veel zelfstandigheid bij kijken. Je bent alleen met een cliënt en moet zelf bepalen wat er moet gebeuren. Er is natuurlijk altijd hulp beschikbaar, maar in eerste instantie ben jij de persoon die beslist. Kan ik iemand hierna achterlaten, of moet ik toch nog wat extra dingen regelen?” Daarnaast is de wijkverpleegkundige een ‘spin in het web’, de schakel tussen de cliënten, mantelzorgers en andere betrokken professionals. Hierdoor is er sprake van een hoge mate van betrokkenheid bij de cliënten.
Waardering
Met de komst van de zelfsturende wijkteams is er meer vrijheid. Er is niet langer een manager die zegt wat er moet gebeuren. “De teams runnen als het ware hun eigen winkeltje en moeten samen de boel draaiende houden.” Dat zorgt ervoor dat wijkverpleegkundigen zich belangrijk voelen en meer waardering krijgen, blijkt uit De Groots onderzoek. “Daarnaast heeft iedereen zijn eigen kwaliteiten en ben je je daar meer van bewust door deze werkwijze. Iedereen kan zich op zijn eigen manier ontplooien.” Dat ligt overigens niet iedereen. De Groot kent ook verhalen van mensen die afhaken vanwege die manier van werken. “Het moet je liggen en bij je passen.”
Ook de flexibiliteit die het werkt biedt, wordt erg gewaardeerd. “Geen dag is hetzelfde. Soms denk ik dat ik een rustige route ga draaien, en moet ik opeens een ambulance bellen of veel meer zorg bieden dan verwacht. Je weet nooit hoe je dag gaat lopen.” Hierdoor komt het werk nooit in een sleur. Er wordt van een wijkverpleegkundige verwacht dat er op elke situatie ingespeeld kan worden. “Je moet altijd zelf beslissen hoe je iets doet en wat er nodig is.”
Opleiding
Er is een grote behoefte aan goed opgeleide wijkverpleegkundigen, mede door de toename van cliënten met complexe gezondheidsproblemen. “Er is een groeiend tekort aan wijkverpleegkundigen. Er zijn nog te weinig studenten HBO-Verpleegkunde die zich op het werken in de wijk oriënteren”, aldus De Groot. Dit komt mede door het negatieve beeld dat zij hebben van het werkveld, blijkt uit eerdere onderzoeken. Zelf merkte De Groot toen ze aan de opleiding HBO-V begon, dat bijna iedereen als doel had om in een ziekenhuis te gaan werken. “Iedereen wilde bij de ambulance werken, of op de kinderafdeling. Pas tijdens een stage ontdekte ik de wijkverpleging en kreeg ik daar waardering voor.” Er ligt volgens De Groot dus ook een taak bij de opleidingen. “De focus moet niet alleen op het ziekenhuis liggen, maar ook juist op de verpleging in de wijk. De opleidingen moeten de zorg in de wijk meer betrekken in het onderwijs, in de hoop dat meer mensen voor die richting kiezen.”
Wat zij zelf het meest waardeert aan het werk is het gevoel dat ze echt iets kan betekenen voor iemand. “Cliënten komen steeds sneller thuis. Daar worden ze uiteindelijk beter, niet in het ziekenhuis. En soms komt een cliënt thuis om te sterven. Ik vind het erg bijzonder om dan ondersteuning te mogen bieden. Je bouwt echt een band met de cliënten op en hebt meer contact. Dat past beter bij mij dan het werk in een ziekenhuis.”
De Groot kreeg vanuit het werkveld veel reacties op haar onderzoek. “Mensen zijn blij dat er eens positief wordt bericht over het werk.” Het helpt dan ook dat een onderbouwd onderzoek betreft met een stevige boodschap. “Het is tijd voor een positievere beeldvorming voor dit mooie en unieke vak."